شرح یک سند 400 ساله از اسناد آستان قدس رضوی/ سلطانُم؛ شاهزاده خانم خادم
تاریخ انتشار: ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۲۳۹۷۹
شاهزاده خانم تا آخر عمرش ازدواج نکرد. اهل کتاب بود و سیاست. نامه‌نگاری‌هایش با «خرم‌سلطان» ملکه دربار عثمانی و «حمیده بانوبیگم» ملکه دربار گورکانیان، مشهور است.
سیاست‌ورزی و دانش‌اندوزی مجالی نمی‌گذاشت تا به چیز دیگری فکر کند. اهل مطالعه و مباحثه در علوم دینی هم بود. حکیم «نورالدین کاشی» کتاب «کافیه» (در دانش صرف و نحو) را به خاطر وی به فارسی برگرداند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برادر هنرمندش که جوان‌مرگ شد، سه پسر او را بزرگ کرد؛ طوری که انگار پسرهای خودش بودند. «حسین‌میرزا»، «ابراهیم‌میرزا» و «بدیع‌الزمان میرزا» زیر سایه مهین‌بانو بزرگ شدند. ابراهیم‌میرزا ۱۵ سالش نشده بود که «گوهر سلطان‌بیگم» دختر شاه تهماسب را برایش خواستگاری کرد. شاه جوان، حرف خواهر رشیده‌اش را زمین نمی‌گذاشت. ابراهیم‌میرزا این طوری داماد شاه شد. شاه چند سال بعد، والی‌گری خراسان را به ابراهیم‌میرزا سپرد. پسر مهین‌بانو حالا والی خراسان بود و مهین‌بانو می‌توانست با خاطری آسوده‌تر آرزوهایش را برای حرم قدسی برآورده کند؛ جایی که آرزو داشت خادمش باشد. مهین‌بانو که حالا لقب «سلطانُم» داشت، همه دارایی‌هایش را صرف عمران و آبادی حرم رضوی و ارض اقدس کرد.
دربار صفوی یک «سلطانُم» دیگر هم داشت که همسر شاه تهماسب یکم بود و مادر «شاه اسماعیل دوم» و «شاه سلطان محمد». او هم مانند شاهزاده خانم مهین‌بانو (خواهر همسرش) از زنان پرقدرت دربار صفوی بود.
هر چه دارم وقف «آستانه مقدسه رضویه»
به گواه تاریخ، مهین‌بانو فقط یک بار به مشهد سفر کرد و به پابوس آمد. او که خود را خادم بارگاه منور رضوی می‌دانست، در حرم قدسی، پنجره طلا را سامان داد و از دارایی‌های شخصی‌اش خرج کرد تا برای این بارگاه منور، قندیل‌های مرصع بسازد. او همچنین در نزدیکی حرم قدس رضوی، کاروانسرایی بزرگ ساخت که تا قرن‌ها بعد به نام خودش پا برجا بود.
مهین‌بانو در ۹۶۹ قمری در ۴۳ سالگی درگذشت. ابتدا در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) به امانت به خاک سپرده شد و بعدها بقایای پیکرش به کربلای معلی منتقل شد. او پیش از مرگ، دارایی‌اش را وقف «آستانه مقدسه رضویه» کرد.
«جواهر و نفایس و چینی‌آلات هر چه داشتند بعضی را نذر حضرت صاحب‌الزمان و خلیفه‌الرحمن علیه صلوات من الله الرحمن و پاره‌ای را نذر حضرت امام همام ضامن ثامن مفترض‌الطاعه واجب‌العصمه علیه و آبائه الصلوه و السلام و التحیه فرموده به مشهد مقدس و روضه اقدس فرستادند».
دیگر بانویی که در درباره صفوی لقب سلطانم داشت، یعنی همسر شاه تهماسب و همسر برادر مهین‌بانو، پس از مرگ در حرم مطهر حضرت رضا(ع) به خاک سپرده شد.
کاروانسرای سلطانم که جزو موقوفات مهین‌بانو است، بعدها در اواخر قاجار و روزگار پهلوی به «سرای سلطانم» بدل و جزئی از بازارهای اطراف حرم شد. این سرای تاریخی سال ۱۳۵۳ هنگام اجرای طرح‌های توسعه حرم مطهر رضوی تخریب شد و در حال حاضر جزئی از حرم مطهر است.
جهت اخراجات تعمیرِ خان شاهزاده سلطانم
چندین و چند سند در مرکز اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که در آن‌ها می‌توان نشانی از سلطانم را جست. این سند که عکسش کار شده، یکی از اسناد مرتبط با شاهزاده سلطانم است که در این مجموعه حفظ شده و از خلال آن می‌توان به گوشه‌ای از جلالت سلطانم و نیز به دقت در نگهداری از موقوفات او پی برد. متن سند از این قرار است:
«شمسا لفلک السیاده و النقابه و النجابه و الافاده و الافاضه و الغز و الاقبال، میرزا شاه تقی‌الدین محمد الرضوی المتولی!
مبلغ شصت و هفت تومان و هفتصد دینار عراقی به موجب تفصیل ضمن، جهت اخراجات تعمیرِ خان شاهزاده سلطانم که در معامله سنه بارس‌ئیل (تاریخ ترکی) به معرفت وکلاء عالیحضرت، والارتبت، متعالی‌منزلت، فرشته‌خصلت، گل‌رفعت، سیادت و نقابت و اقبال پناه نجابت و هدایت و اجلال دستگاه فضیلت و کمالات انتباه حقایق و معارف دستگاه مغنی القابی عالیجاهی و اصل و عاید العبد الاقل تاج‌الدین محمد شد و این دو کلمه حسب‌القبض قلمی گردید. بتاریخ شهر ذیقعده‌الحرام سنه ۱۰۸۵(قمری) مبلغ مذکور بالتمام واصل العبد الاقل شد.
سجع مهر: تاج‌الدین/ سجع مهر بالای سند: اعترف بما فیه لدی، العبد تاج الدین الموسوی الخادم» (مهر درج شده به تاریخ ۱۰۶۶قمری)
منبع: روزنامه قدسمنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: دوره صفویه خادمان رضوی خدام رضوی اسناد و نسخ خطی مرکز اسناد آستان قدس رضوی آستان قدس رضوی ابراهیم میرزا حرم مطهر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۲۳۹۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مشکل ۵۰ ساله ساکنان جزیره قشم حل شد
به گزارش همشهری آنلاین، از حدود ۵۰ سال پیش، صدور اسنادی موسوم به رفسنجان سبب شده بود دعاوی حقوقی متعددی در جزیره قشم ایجاد شود و افراد حقیقی متعددی مدعی مالکیت زمین‌های مردم و اهالی این جزیره و حتی ساختمان‌های دولتی شوند. اکنون با سفر رئیس قوه قضائیه به هرمزگان، ساکنان این جزیره در آب‌های نیلگون خلیج فارس، سندهای مالکیت خود را از دست محسنی اژه‌ای گرفتند.
مجتبی قهرمانی، رئیس کل دادگستری هرمزگان در مراسمی که به همین مناسبت برگزار شد، اظهار کرد: چالش اسناد رفسنجان یکی از مشکلات مهم در جزیره قشم بود که براساس آن، از حدود ۵۰ سال پیش، ۷۱۴۲ فقره سند موسوم به اسناد رفسنجان بدون تعیین محدوده دقیق تحویل افراد شده بود که این موضوع هم مشکلاتی را برای مردم به‌وجود آورده و هم موانعی را در پیشبرد عمران و آبادانی این جزیره ایجاد کرده بود.
وی بیان کرد: محدوده اسناد موسوم به رفسنجان تعریف نشده بود و به همین دلیل در سالهای متمادی تعارض‌های متعددی به‌وجود آمده و پرونده‌های زیادی تشکیل شده بود که این موضوع موجب کاهش ثبات مالکیت در جزیره قشم شده بود. بر این اساس، دستگاه قضایی استان هرمزگان با همکاری اداره کل ثبت اسناد و املاک، دستگاه‌های اجرایی متولی و منطقه آزاد قشم به موضوع تعیین تکلیف اسناد رفسنجان جزیره قشم ورود کرد و به یُمن سفر رئیس قوه قضائیه، شاهد گره‌گشایی از این مشکل ۵۰ ساله مردم قشم و تحویل اسناد اهالی این جزیره توسط محسنی اژه‌ای بودیم.
او یادآوری کرد: پیش از این، با ورود دستگاه قضایی، منطقه آزاد و دستگاه‌های اجرایی به این موضوع، بودجه‌های لازم در این رابطه پیش‌بینی شده بود و به موازات آن، تعدادی از شرکت‌های خصوصی پای کار آمدند و عملیات نقشه‌برداری و تعیین محدوده دقیق اراضی موضوع این اسناد انجام شد.
رئیس کل دادگستری استان هرمزگان گفت: مردم قشم پیش از این به‌دلیل مشخص نبودن تعداد و محدوده اسناد موسوم به رفسنجان دچار مشکلات زیادی بودند و صاحبان آن‌ها به‌دلیل همین مشکلات نمی‌توانستند از آن‌ها استفاده کنند که با پیگیری موضوع توسط دستگاه قضایی، تعداد و محدوده دقیق این اسناد مشخص شد.
وی تأکید کرد: با سفر محسنی اژه‌ای و تعیین تکلیف اسناد رفسنجان، علاوه بر اینکه یک چالش مهم حقوقی از پیش روی مردم قشم برداشته شد، این موضوع موجب افزایش ثبات مالکیت در این جزیره نیز شد و با ایجاد ارزش افزوده، منافع متعددی برای مالکان این اسناد به همراه داشت.
رئیس کل دادگستری هرمزگان با تأکید بر اینکه با تعیین تکلیف اسناد رفسنجان از لحاظ مساحت و مختصات هیچ تغییری در این اسناد ایجاد نشده است، افزود: با این اقدام ضمن تعیین محدوده اراضی، بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای به همان میزانی که در اسناد موسوم به رفسنجان قید شده است، اسناد تک برگ برای مردم صادر شد.
انتهای پیام
کد خبر 849017 منبع: ایسنا برچسب‌ها خبر ویژه جزیره قشم غلامحسین محسنی اژه‌ای استان هرمزگان
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود